Oko Nigdy Nie Śpi 2020

Zbigniew Mikołejko

OKO 2020 – ideowa podstawa programu

W kręgu zachodniej kultury uczta nie jest jedynie „wielkim żarciem” z rozmaitymi jego, mniej albo bardziej prowokacyjnymi czy ludycznymi, ekscesami. A i tam nawet, gdzie na pozór tak jest, gdzie prostacka zabawa, obżarstwo i tandetna wystawność zdają się dominować – niczym w rzymskiej Uczcie Trymalchiona, niektórych obrazach Petera Bruegla Starszego (Wino w Dniu Świętego Marcina, Kraina szczęśliwości), w metaforycznych scenach „walki postu z karnawałem” albo głośnym filmie Marca Ferreriego z 1973 roku – okazuje się ona nierzadko wyrazem satyry, aktem krytycznym: emblematem czy symbolem społecznego i cywilizacyjnego upadku, moralnej nędzy i zbiorowości, i osób. A czasem i zapowiedzią apokalipsy.

Co jednak ważniejsze, dwie opowieści o biesiadzie wyznaczają w istocie drogę wiary i umysłowości Zachodu. Mowa oczywiście o Uczcie Platona, która w znacznej mierze rozpoczyna i stymuluje losy naszej myśli, i o Ostatniej Wieczerzy, która jest jednym z aktów założycielskich chrześcijaństwa (ale także przecież i doniosłym tematem sztuki).

Na tym splocie i „przecięciu” dwóch tych tradycji się rzecz jasna nie kończy. I jeśli się przyjrzeć uważnie, wszelkie ważne zdarzenia, wszelkie przełomy, wszelkie wielkie tradycje łączą się z symbolicznymi dla siebie ucztami. Żydowska wieczerza sederowa odbywa się więc na pamiątkę wieczerzy paschalnej poprzedzającej Wyjście z Egiptu, biblijna Uczta Baltazara była pełną grozy zapowiedzią jego śmierci oraz upadku Babilonu, wigilijna wieczerza oraz wielkanocne śniadanie kultywują w chrześcijaństwie narodziny i zmartwychwstanie Jezusa, rycerska tradycja Zachodu znajduje swe legendarne źródło w biesiadach i rozmowach przy Okrągłym Stole, krwawa Noc św. Bartłomieja, zwiastująca religijne i polityczne przesilenie we Francji, następuje tuż po weselnej uczcie królewskiej, jedną z najszacowniejszych nagród literackich, Nagrodę Goncourtów, ogłasza się po obiedzie w paryskiej restauracji Drouant… I tak dalej, tak dalej. A podobnie jest i w kulturze polskiej, gdzie dwie przełomowe dla uczty z Pana Tadeusza czy odpowiednie sceny z Wesela tworzą ważne symboliczne zręby polskiej pamięci i narodowej wyobraźni. Takie też – nie pierwszy, nie ostatni raz – w którym zdarza się biesiadować wspólnie żywym i umarłym, ludziom i widmom.

Nie chodzi jednak tylko o te szczególne niepowtarzalne akty i historie. Uczty bowiem są po prostu wpisane w porządek ludzkiego losu, w zwykle życie jednostek i wspólnot. I urządza się je, by podkreślić jego rytm oraz momenty doniosłe – zarówno takie, poprzez które manifestuje się ład i normalny, naturalny bieg zdarzeń, jak i takie, w których się okazuje swoją siłę i moc, swoją radość ze szczęścia, ale też i zdolność do przezwyciężenia nieszczęścia. Ucztuje się zatem zgodnie z nakazem czasu, wedle obyczaju, tradycji i wymogów okoliczności: z okazji dni przesilenia i równonocy, z chwilą nadejścia wiosny, zebrania płodów, nastania ciemności zimy albo zwycięstwa nad wrogiem czy innym złem. Ucztuje się z okazji narodzin, ślubów, życiowych triumfów, pożegnań, w szczególności tego ostatniego – ze zmarłym. Ucztuje się wreszcie spontanicznie, „bez okazji” albo przy byle okazji. Uczta jest przecież, w swej najgłębszej istocie, żywiołem zbiorowego istnienia, radykalnym zaprzeczeniem samotności człowieka. I w tym właśnie wyraża się jej siła i sens.

W tym roku Międzynarodowe Spotkania Nieprzypadkowe Festiwalu OKO NIGDY NIE ŚPI – Kujawsko-Pomorskie zapraszają Państwa niejako do stołu… Można odnieść takie wrażenie, skoro tematem przewodnim Spotkań będzie UCZTA.
Cytując profesora Zbigniewa Mikołejkę: „Uczta jest przecież, w swej najgłębszej istocie, żywiołem zbiorowego istnienia, radykalnym zaprzeczeniem samotności człowieka. I w tym właśnie wyraża się jej siła i sens.” Ową siłę i sens w trakcie Festiwalu będą tworzyli Artyści, Profesorowie, Krytycy, a kosztować smaków podczas czterodniowej UCZTY kulturalnej będą Widzowie, Uczestnicy, Odbiorcy.

UCZTOWAĆ na Festiwalu będą: Anda Rottenberg, Robert Kuśmirowski, Zbigniew Mikołejko, Anna Królikiewicz, Elżbieta Jabłońska, Dorota Koczanowicz, Yann Youette, Chór Społeczny Czarnego Karła, Izabela Chudzyńska, Izabela Plucińska, Wiola Sowa, Kuba Elwertowski, Grzegorz Pleszyński, Johannes Deimling, Combi Cats, Kamil Milewski, Arkadiusz Wojtasiewicz, Łukasz Owczarzak, Agnieszka Taborska i Kasper T. Toeplitz.
OKO NIGDY NIE ŚPI – Kujawsko-Pomorskie zawita do Galerii Miejskiej BWA w Bydgoszczy oraz do Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, a większość działań festiwalowych planowanych jest w Zespole Pałacowo-Parkowym w Ostromecku.
Organizatorzy i uczestnicy serdecznie zapraszają do udziału w wydarzeniu, również online.