film
Marcin Giżycki
WIECZÓR
Eksplikacja reżyserska
Wieczór jest filmem inspirowanym obrazem olejnym pod tym samym tytułem pioniera polskiego filmu animowanego Zenona Wasilewskiego (1903-1966). Wasilewski uważał się za surrealistę, malował surrealistyczne obrazy, jednakże nie zrealizował nigdy filmu, któryby w pełni odzwierciedlał jego artystyczne zainteresowania.
Film Wieczór jest próbą pokazania, jak mogłaby wyglądać twórczość filmowa Wasilewskiego, gdyby pozwolono mu być surrealistą także w kinie.
Tytułowy obraz namalowany został pod koniec życia artysty i jest jego najlepszym dziełem malarskim. Wasilewski zawsze uważał się za outsidera, zarówno w środowisku filmowców, jak i malarzy. Był samotnikiem, odludkiem. Wieczór jest nie tylko jego manifestem artystycznym, ale i studium samotności, wyalienowania, portretem stanu ducha malarza.
Jak już zostało powiedziane, ten zdeklarowany surrealista nie zrealizował się nigdy w filmie, chociaż ta dziedzina twórczości była jego wielką pasją od lat trzydziestych, kiedy to zaczynał tworzyć swoje pierwsze filmy lalkowe. Po II wojnie światowej był jednym z założycieli polskiej kinematografii animowanej. Zniechęcony niemożnością realizacji bardziej ambitnych projektów, a także potępieniem przez władze i odesłaniem na półki jego wczesnego surrealistycznego filmu Pan Piórko śni (1949), skupił się głównie na realizacji „bezpiecznych” baśni dla dzieci. Jedynie w malarstwie starał się być wierny swoim artystycznym zainteresowaniom.
W filmie Wieczór, jak i na obrazie, decydującą rolę odgrywa atmosfera wyczekiwania oraz poczucie osamotnienia bohaterów. Każdy z czterech mężczyzn odwrócony jest w inną stronę, jakby nie dostrzegał pozostałych oczekujących. Nie ma między nimi żadnego kontaktu, śladu porozumienia. Każdy zdany jest na siebie. By podkreślić ten klimat, aż do momentu przyjazdu tramwaju w kadrze powinno się dziać bardzo niewiele: tylko drobne poruszenia i gesty bohaterów oraz powolny odjazd kamery. Ten spokój powinien uśpić nieco uwagę widza, by nagłe pojawienie się pojazdu stało się mocnym, kompletnie niespodziewanym uderzeniem.
W celu powiększenia efektu wjazdu tramwaju i stworzenia atmosfery niemal namacalnej, pustej przestrzeni, w której cienie i ludzie grają decydującą roloę, film mógłby być zrealizowany w wersji stereoskopowej (3D) i normalnej (2D).
Planowany film wpisuje się w ciąg realizacji własnych autora, lub stworzonych z jego udziałem, nawiązujących do zaginionych lub nigdy nie zrealizowanych filmów polskich artystów XX wieku.
Są to:
animacja rysunku Mieczysława Szczuki z 1924 r. (Pięć momentów filmu abstrakcyjnego, 2006, 2 min.) pokazywana m.in. na wystawie 1, 2, 3… Avant-Gardes w Warszawie, Stuttgarcie i Bibao;
rekonstrukcja filmu Jalu Kurka OR z 1934 r. (4 min.) dokonana na postawie scenariusza niżej podpisanego przez Ignacego Szczepańskiego, włączona do filmu dokumentalnego tego ostatniego o Kurku (1986), prezentowana na ekspozycji stałej w Muzeum Narodowym w Krakowie;
rekonstrukcja pierwszego powojennego filmu animowanego Zdzisława Lachura z 1946 r. (Senat z wozu, 2007, 3 min.);
animacja grafiki Henryka Berlewiego z 1924 r. (Kinefaktura, 2011, 4 min.) zrealizowana dla Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie;
pomysł filmu Bruce’a Checefsky’ego Kobieta i koła (2004, 10 min) wg scenariusza Jana Brzękowskiego z 1930 r.
Filmem Wieczór autor chciałby przede wszystkim złożyć hołd zasłużonemu pionierowi polskiej animacji, którego 110 rocznica urodzin przypada na rok 2013. Ale jest to też próba zmierzenia się z tajemniczym obrazem, z której powinien powstać intrygujący film z zaskakującym zakończeniem.
Sposób realizacji: elementy scenograficzne, modele postaci (a właściwie jednej postaci czterokrotnie powielonej) – malowane, animacja w technikach komputerowych 3D.
Opis
Film zainspirowany obrazem pioniera polskiej animacji Zenona Wasilewskiego „Wieczór”. Pustynna przestrzeń ze wzgórzami w tle zalana purpurowym światłem zachodzącego słońca. Kamera panoramuje w lewo, a później cofa się, ukazując kolejno czterech mężczyzn w czarnych ubraniach czekających na przystanku tramwajowym, jakby zagubionym w tej pustej przestrzeni. Mężczyźni są niemal zastygli w oczekiwaniu, które przedłuża się, podczas gdy kamera kontynuuje odjazd. Równocześnie zawęża się powoli, niemal niedostrzegalnie kadr. Gdy ekran zbliżony jest proporcjami do kwadratu na tory z lewej strony i spoza kamery wjeżdża tramwaj wypełniony pasażerami i uczepionymi z zewnątrz wagonu gapowiczami. Pojazd zatrzymuje się na chwilę i rusza, a raczej wzlatuje w powietrze, aby zniknąć gdzieś wysoko na niebie.
GATUNEK: animacja / fabuła
KRAJ PRODUKCJI: Polska
CZAS TRWANIA: 3′
ROK PRODUKCJI: 2019
KOLOR: kolorowy
REŻYSERIA: Marcin Giżycki
SCENARIUSZ: Marcin Giżycki
OPERATOR: Łukasz Owczarzak
OBSADA: Piotr Winiecki, Kamil Mikołajczyk, Andrzej Pazderski, Marcin Bartnicki
MUZYKA: Witold Górka
ANIMACJA: Marcin Roszczyniała, Łukasz Owczarzak
PRODUCENT: Fundacja Czarny Karzeł
